OBCE GATUNKI INWAZYJNE ZAGROŻENIEM DLA BIORÓŻNORODNOŚCI
Ekosystem jest bardzo złożonym układem, w którym wszystkie elementy spełniają określoną funkcję i są ze sobą powiązane różnego rodzaju zależnościami.
„Gatunek obcy” to taki, który celowo lub przypadkiem został przeniesiony poza naturalny zasięg swojego występowania. Zwykle jest tak, że trafiając na inne warunki, ginie z powodu braku przystosowań, a jeśli przetrwa, tworzy niewielkie populacje, których wpływ na środowisko jest neutralny. Jednakże zdarza się, że „obcy” doskonale radzą sobie w nowym miejscu. Wygrywają konkurencyjną walkę o zasoby siedliska i szybko zwiększają swój zasięg. Zabierają rodzimym gatunkom przestrzeń do życia, w konsekwencji prowadząc do ich eliminacji.
Jak rozpoznać, który gatunek jest zagrożeniem dla rodzimej przyrody?
Nie jest to proste, ponieważ nie każdy obcy gatunek jest inwazyjny, jednakże każdy gatunek inwazyjny, to gatunek obcy dla danego siedliska. Gatunki inwazyjne posiadają cechy, które powodują, że z sukcesem kolonizują nowe obszary. W przypadku roślin są to między innymi: szybki wzrost, duże rozmiary, wytwarzanie dużej liczby nasion, wyspecjalizowane metody rozsiewania, rozmnażanie za pomocą kłączy. Nie w każdym gatunku inwazyjnym te cechy występują łącznie, choć im ich więcej, tym jego oddziaływanie jest silniejsze. W przypadku zwierząt jest to brak naturalnych wrogów, szybkie tempo rozmnażania i takie przystosowania do zdobywania pokarmu, których nie mają rodzimi konkurenci.
Należy znać te najbardziej niebezpieczne gatunki. Minister Środowiska określił w Rozporządzeniu z dnia 9 września 2011 r. listę roślin, zwierząt i grzybów gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym.
Jednym z głównych źródeł rozprzestrzeniania się roślin inwazyjnych obcego pochodzenia jest ogrodnictwo. Większość uprawianych w ogrodach roślin to gatunki obce. Część z nich stanowi poważne zagrożenie dla rodzimej flory. Nawet jeśli rosną w ogródku, potrafią poprzez nasiona, rozłogi i kłącza wydostać się poza miejsce uprawy. Przy odpowiednich warunkach zaczynają się rozprzestrzeniać w środowisku naturalnym, zagrażając przyrodzie. Niedopuszczalnym jest wyrzucanie roślin ani ich fragmentów poza miejsce uprawy – należy je odpowiednio przetworzyć np. przesuszyć lub rozdrobnić. W publikacji wydanej przez Zaborski Park Krajobrazowy pn. „Zamień nawłocie na malwy przy płocie” znajduje się wykaz najczęściej hodowanych w ogrodach gatunków obcych inwazyjnych i potencjalnie inwazyjnych. Przy każdym z nich jest opis, jego wpływ na przyrodę i gospodarkę człowieka, a także zestawienie alternatywnych gatunków przyjaznych przyrodzie.
Warto również zapoznać się z treścią Kodeksu dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia. Publikacja wydana została przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Zawiera zbiór zasad określających jak postępować z roślinami należącymi do gatunków obcych oraz karty informacyjne dotyczące konkretnych gatunków. W karcie można znaleźć opis rośliny i praktyczne zalecenia jak ją uprawiać w sposób bezpieczny dla przyrody.
Zasady ogólne:
- Poznaj gatunki inwazyjne. Polecamy publikację: „Zamień nawłocie na malwy przy płocie”;
- Sprawdź co rośnie w Twoim ogrodzie. Jeśli są to gatunki inwazyjne – zaprzestań ich hodowli;
- Jeśli usuwasz gatunki inwazyjne, pamiętaj o zachowaniu bezpieczeństwa. Prowadź prawidłową gospodarkę odpadami ogrodowymi. Więcej informacji znajdziesz w publikacji „Zamień nawłocie na malwy przy płocie” oraz w „Kodeksie dobrych praktyk. Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia”;
- Rozmawiaj z sąsiadami, znajomymi na ten temat. W zastępstwie gatunków inwazyjnych udostępnij im sadzonki roślin bezpiecznych, najlepiej rodzimych, miododajnych gatunków;
- Uprawiaj gatunki rodzime.